Wat is een eiwitarm dieet, en voor wie?

Wanneer iemand wordt gediagnosticeerd met een stofwisselingsziekte, zal deze persoon levenslang een eiwitarm dieet moeten volgen. Dit dieet is speciaal ontworpen om de inname van eiwitten te beperken, omdat mensen met aandoeningen zoals, of tyrosinemie (TYR) bepaalde stoffen uit eiwitten niet goed kunnen verwerken. Hierdoor kunnen schadelijke stoffen zich ophopen.

Om dit te voorkomen moet er een eiwitbeperkt dieet worden gevolgd. Dit dieet bestaat voornamelijk uit eiwitbeperkte voeding, aangevuld met aminozuurpreparaten om ervoor te zorgen dat het lichaam voldoende van de andere essentiële aminozuren krijgt. Het nauwkeurig volgen van dit dieet is essentieel om een goede gezondheid te behouden en ernstige complicaties te vermijden.

Wat verstaan we onder eiwitarme voeding?

Voor baby’s met een stofwisselingsziekte bestaat de voeding voornamelijk uit speciaal ontwikkelde dieetvoeding, eventueel aangevuld met borstvoeding. Na de zuigelingenfase wordt de voeding voortgezet met een eiwitbeperkt dieet en aminozuurpreparaten.

Bij een eiwitarm dieet worden de volgende voedingsrichtlijnen gehanteerd:

1. ✅ Onbeperkte voedingsmiddelen: Voedingsmiddelen die vrijwel geen eiwit bevatten, zoals gepekelde groenten, eiwitarm brood, eiwitarme bloem, eiwitarme pasta en plantaardige olie, kunnen vaak onbeperkt worden geconsumeerd, afhankelijk van de eiwittolerantie en leeftijd. Er zijn speciale producten beschikbaar, zoals Loprofin Spaghetti en Loprofin Mix, die normale producten vervangen.
2. 🖩 Afgewogen voedingsmiddelen: Voedingsmiddelen die eiwit bevatten, zoals groenten, fruit, aardappelen, noten en koekjes, moeten worden afgewogen of afgemeten en mogen in kleine tot normale porties worden gegeten volgens het dieetplan opgesteld door de diëtist.
   • FYI: Groenten bevatten in wisselende hoeveelheden eiwitten. Ze zijn noodzakelijk voor de aanbreng van natuurlijk eiwitten maar mogen niet onbeperkt gebruikt worden (afhankelijk van individuele tolerantie). Fruit is relatief arm aan eiwitten.
3. ❌ Verboden voedingsmiddelen: Producten die veel eiwit bevatten, zoals melk, vlees, kip, vis en eieren, zijn doorgaans niet toegestaan.

Voorbeeld eiwitarm dieet

Een eiwitarm dieet is onmisbaar voor mensen met stofwisselingsziekten zoals fenylketonurie (PKU) of andere aminozuurstoornissen. Het doel van dit dieet is om de inname van bepaalde aminozuren te beperken, zodat het lichaam deze niet opstapelt, wat schadelijk kan zijn.

Dit schema dient als voorbeeld en moet altijd worden aangepast aan de individuele behoeften en medische richtlijnen van de patiënt in overleg met de behandelend diëtist.

Hoeveel eiwitten worden verdragen?

De hoeveelheid eiwitten die iemand met een stofwisselingsziekte kan verdragen, verschilt per persoon en is afhankelijk van hoe goed het defecte enzym functioneert. Als het enzym volledig afwezig is, moet de eiwitinname zeer strikt worden beperkt. Werkt het enzym nog enigszins, dan kan de beperking milder zijn.

Hoewel de werking van het enzym niet zal veranderen over de jaren, kan de hoeveelheid eiwit die iemand kan verdragen in de loop der jaren veranderen. Dit is afhankelijk van factoren zoals groei, lichaamsgrootte, sportactiviteit en ziekte. Een diëtist, gespecialiseerd in stofwisselingsziekten, monitort regelmatig specifieke bloedwaarden en past het dieet indien nodig aan. Daarom is het belangrijk om regelmatig je bloedwaarden te controleren via een bloedspot.

Waarom horen aminozuurpreparaten in een eiwitbeperkt dieet?

Omdat een eiwitarm dieet leidt tot een tekort aan essentiële aminozuren, wordt dit tekort aangevuld met aminozuurpreparaten. Er zijn verschillende soorten aminozuurmengsels beschikbaar, aangepast aan leeftijd, smaak en voorkeur. Een diëtist kan adviseren welke preparaten het beste passen bij jou of je kind. Nutricia heeft een aanbod aan medische voeding voor PKU, TYR, MSUD, MMA/PA, UCD, etc.

Je kunt verschillende aminozuurmengsels gebruiken om de voeding aan te passen aan je levensstijl en voorkeuren. Variatie in smaak, mengmethode en de beker kan het mengsel aantrekkelijker maken. Soms kan het helpen om over te schakelen naar een aminozuurmengsel (uitsluitend in overleg met de behandelend diëtist).

Drie tips voor het gebruik van aminozuurpreparaten:

• Gebruik een koeltasje, diepvriestas, koelelement, koelmanchet of thermosfles om het preparaat koel te houden.
• Voor jongere kinderen is het handig om het mengsel mee te nemen als je uit eten gaat, zodat ze het bij de maaltijd kunnen drinken. Als dit niet mogelijk is, kun je een deel vóór en een deel na de maaltijd geven.
• Moedig je kind aan om het aminozuurmengsel mee naar school te nemen. Zo leren ze omgaan met hun dieet in verschillende situaties en dat ze iets anders eten dan hun leeftijdsgenoten.

Hoe je eiwitinname berekenen?

De diëtist berekent de specifieke voedingsbehoefte op basis van:

1. De hoeveelheid natuurlijke eiwitten die de voeding mag bevatten, aangevuld met noodzakelijke aminozuren;
2. De hoeveelheid calorieën die per dag nodig zijn;
3. De benodigde hoeveelheden vetten, koolhydraten, vitaminen, mineralen en spoorelementen.

De diëtist stelt vervolgens een dagelijks dieet samen, rekening houdend met persoonlijke voorkeuren. Waarna jij of je ouder de dagelijkse eiwitinname gaat berekenen. In het verleden leerden ouders van een kind met PKU vaak om met Phe te rekenen. Tegenwoordig leren ouders en PKU’ers echter met eiwitgetallen te rekenen, omdat dit veel praktischer is. Eiwitgetallen staan namelijk vermeld op de etiketten van verpakkingen, terwijl Phe-getallen dat niet doen. Let op per hoeveel gram de voedingswaarde wordt vermeld (vb. 100 g of per portie).

Met de regel van drie reken je eenvoudig uit hoeveel gram eiwit een portie van een bepaald product bevat.

💡Tip: gebruik een digitale weegschaal en maatbeker om alles nauwkeurig af te meten.

Welke zoetstoffen moet je vermijden bij een eiwitarm dieet?

Zoetstoffen worden vaak gebruikt als caloriearme vervanger van suiker. Enkele zoetstoffen zijn rijk aan eiwitten en moeten dan ook worden vermeden:

• Aspartaam (E-nummer 951)
• Aspartaam-acesulfaamzout (E-nummer 962)
• Advantaam (E-nummer 969)
• Neotaam (E-nummer 961)

Bekijk dus zeker ook of deze ingrediënten op het etiket staan vermeld.

Hoe het eiwitarme dieet beheren?

Om het dieet met succes te volgen, is het belangrijk om goed te kunnen rekenen, vooruit te plannen en creatief te zijn. Door nauwkeurig te berekenen hoeveel eiwit een voedingsmiddel bevat, kun je bepalen hoeveel je ervan kunt eten. Goede planning helpt om verrassingen te vermijden en maakt het makkelijker om het dieet vol te houden. Het combineren van rekenwerk en planning maakt het bovendien eenvoudiger om creatief om te gaan met de beperkingen van het dieet, waardoor je meer variatie in maaltijden kunt brengen.

💡Tip: Er bestaan verschillende apps die je kunnen helpen bij het beheer van het dieet.